20 A- Bestuursverslag

Kwaliteitsafspraken

Op het totaal van de kwaliteitsafspraken is circa 750 K€ minder uitgegeven dan was begroot. Dit betekent concreet dat bijna 87% van de voorgenomen activiteiten in 2022 uitgevoerd zijn. Overall kan dan ook worden geconstateerd dat de middelen voor de kwaliteitsafspraken behoorlijk op schema worden uitgegeven voor de doelen waarvoor de afspraken zijn gemaakt. De onderbesteding op sommige projecten is verklaarbaar en is met de medezeggenschap besproken. In de laatste jaren van de planperiode van de kwaliteitsafspraken, 2023 en 2024, zal de kleine inhaalslag worden verricht. Eind 2023 zal de evaluatie hiertoe plaatsvinden.

Investeringen onderwijs en onderzoek

In navolging van 2022 zal de AHK ook in 2023 het ingezette beleid om te investeren in onderwijs en onderzoek voortzetten. Met de nog resterende compensatie vanuit het NPO met de aan thema’s gebonden financiering, kunnen we doorgaan met de gemaakte plannen en tegelijkertijd de bijkomende kosten vanwege covid opvangen. De geplande extra uitgaven in de komende jaren zijn erop gericht de plannen uit het lopende strategisch plan van de AHK uit te voeren. Zo worden er veel gerichte uitgaven gedaan op terreinen als sociale veiligheid, diversiteit, onderzoek, versterking interdisciplinair onderwijs, zorgstructuur voor studenten, taalonderwijs, etc. Voor deze plannen worden middelen uit de kwaliteitsafspraken ingezet, maar er worden ook extra middelen ingezet. De extra uitgaven en de investeringen, zoals opgenomen in de in december 2022 goedgekeurde begroting leiden in 2023 tot een begroot tekort op de reguliere exploitatie van 1,3 M€. In de loop van de meerjarenbegroting zal er weer evenwicht komen tussen inkomsten en uitgaven.

De meerjarenplanning van de liquiditeit blijft in de planperiode steeds ruim boven de 20 M€ liggen. Daarmee blijft dat niveau boven de door de AHK gehanteerde kritische grens in de liquiditeit van drie maanden betaling van de salarissen, circa 10 M€. Indien nieuwe investeringsplannen worden gemaakt, dan zal dat uiteraard van invloed kunnen zijn op het niveau van de liquiditeit. Al met al blijft de liquiditeit en solvabiliteit de komende jaren op een hoog niveau liggen, maar nieuwe planvorming, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid, zal daarop van invloed zijn. Het nieuwe strategisch plan van de AHK, op dit moment in voorbereiding, zal ook nieuwe plannen met zich meebrengen, maar kent ook een grote mate van continuïteit.

Instroom

De instroom van studenten bij de AHK vertoont jaarlijks een grote mate van stabiliteit. Jaarlijks melden zich voor de meeste studierichtingen ruim meer belangstellende aspirantstudenten aan dan we, op basis van uitvoerige selectie, kunnen en willen toelaten. En dat is nu ook het geval. Bij opleidingen waar het verschil tussen belangstelling en capaciteit minder groot is, verwachten wij wel een daling van de instroom, vergelijkbaar met het grootste deel van het hbo. Eén en ander betekent dat de AHK in totaal robuust is als het gaat om aantallen studenten, zij het dat op opleidingsniveau wel hier en daar een daling te zien zal zijn.

Instellingscollegegelden niet-EER

De verwachting dat de vaststelling van de hoogte van de instellingscollegegelden voor niet-EER studenten zou veranderen is tot op heden niet waargemaakt. De  concept Wet taal en toegankelijkheid die door het vorige kabinet was ingediend is niet-ontvankelijk verklaard. Daarna is de concept wet door het kabinet ingetrokken. Inmiddels wordt er binnen de AHK wel beleid gemaakt op het geleidelijk verhogen van het instellingstarief tot een kostendekkend niveau. Dit brengt qua bekostiging of aantallen geen grote risico’s voor de AHK met zich mee, maar doet wel iets met de concurrentiepositie ten opzichte van met name Duitse en Franse collega’s. Een hoger collegegeld voor niet-EER studenten betekent meer inkomsten uit collegegelden bij gelijkblijvende aantallen of – bij dalende aantallen niet-EER studenten – wellicht vervanging door hogere instroom van bekostigde studenten.

Voortzetting middelen kwaliteitsafspraken

Op basis van het gesloten coalitieakkoord rekent het hoger onderwijs op voortzetting van de gelden die nu via de kwaliteitsafspraken worden toegekend en zijn de signalen er dat deze middelen vanaf 2025 op het niveau van de rijksbijdrage van 2024 als onderdeel van de vaste voet in de bekostiging zullen worden opgenomen. De onzekerheid vanwege de invloed van kosten en inflatie op het kabinetsbeleid geldt voor het gehele onderwijs en is niet specifiek voor de AHK of voor het kunstonderwijs.

Taskforce Digital Learning

De AHK heeft een Taskforce Digital Learning gevormd en hiervoor een manager aangesteld met als opdracht het online onderwijs naar een hoger plan te brengen. Deze taskforce heeft niet alleen een technologische insteek, maar bekijkt digitalisering van onderwijs vanuit verschillende invalshoeken zoals curriculumontwerp, contentproductie, docentprofessionalisering, organisatieontwerp, cultuur, technologie en ondersteuning. De veelheid aan taken heeft in 2021/2022 tot enige vertraging in dit voornemen geleid, doch staat voor 2023 en de jaren daarna andermaal op de agenda.

Docentprofessionalisering

Om de kwaliteit van medewerkers verder te borgen en te versterken heeft de AHK besloten de professionalisering van docenten en andere medewerkers te intensiveren en (deels) verplicht te stellen. Hiervoor worden extra middelen vrijgemaakt.

Digitalisering en beveiliging

Intern zet de AHK de enkele jaren geleden in gang gezette modernisering van de bedrijfsvoering voort. In 2021 is het nieuwe studentinformatiesysteem ingevoerd. In de financiële administratie is de digitalisering van de gehele inkoop – en niet alleen het factuurproces – via een stapsgewijze aanpak in uitvoering. De komende jaren zal de versteviging van cybersecurity om extra maatregelen vragen. In 2022 leidt dit tot het instellen van een chief information security officer (CISO) en de aansluiting bij een security operation centre (SOC). Tevens zal in het bestek van twee jaar het landelijk afgesproken niveau rond cybersecurity worden gerealiseerd. Een en ander leidt tot extra uitgaven, naast de andere intensiveringen in het ICT- en IM-domein (zoals verbetering en versterking van ICT en databeheer in de bibliotheken en in het onderzoek, maar ook de verdere uitbouw van ICT in het onderwijs). Ook heeft de AHK in 2022 stappen gezet op het gebied van Research Data Management. In 2022 is een keuze gemaakt voor de DANS repository van de KNAW. Deze wordt in 2023 geïmplementeerd door een datamanager.

Onderzoek

Onderzoek wordt meer en meer één van de twee kerntaken van de hogeschool, die op weg is om een kennisinstelling te worden. Het AHK Research Centre is daarin een belangrijke bouwsteen, evenals de tijdelijke extra investeringen in het onderzoek de afgelopen jaren. Totaal gaat het om een extra uitgave van 2,5 M€ in vier jaar aan extra ondersteuning, uitbreiding lectoraatsgroepen en investeringen in het schrijven van projectaanvragen. Inmiddels heeft er vanaf half 2022 een ophoging van de rijksbijdrage voor onderzoek in het hbo plaatsgevonden en hebben de onderzoekseenheden hiermee de reeds ontwikkelde activiteiten kunnen handhaven en ook mogelijkheden gekregen voor de ontwikkeling van nieuwe activiteiten.

Signaleringswaarde publiek eigen vermogen

De Inspectie van het Onderwijs heeft, in opdracht van OCW, voorstellen gedaan rond de beheersing van hoge financiële reserves van onderwijsinstellingen. De minister van OCW heeft op basis daarvan regelgeving opgesteld die voorziet in het toepassen van signaleringswaarden. Als een instelling een publieke financiële reserve heeft die boven de signaleringswaarde voor die instelling uitkomt, dan volgt er een gesprek met de inspectie. Voor de AHK betekent dit het volgende:

• De signaleringswaarde wordt berekend op basis van het bepalen van de herbouwwaarde van de gebouwen (inclusief onderhanden werk), dit is de helft van de aanschafwaarde + de prijsindex op onderwijs gebouwen van de laatste 15 jaar van 27%, de resterende activa welke op boekwaarde kan worden vastgesteld en hierboven op een risicobuffer gehanteerd van 5% van de publieke baten om dagelijkse fluctuaties in het beslag op de middelen te kunnen opvangen.
• Voor de AHK ligt deze signaleringswaarde in 2022 op 89.160 K€, waardoor het publiek eigen vermogen ad. 85.688 K€ deze onderschrijdt. Investeringen in de NBA zullen dit beeld niet verslechteren. Bovendien zal de AHK extra investeringen plegen vanwege de versnelling die we willen realiseren in verband met de klimaatcrisis.

Coronaparagraaf (inclusief inzet middelen Nationaal Programma Onderwijs)

De academies hebben in 2022 nog veel hinder ondervonden van de naweeën van de coronaperiode. Een behoorlijk aantal studenten kampt met studievertraging, welke de oorsprong had in de covidcrisis. Hiertoe zijn door de AHK nodige extra uitgaven gerealiseerd in 2022. Hierbij is inhaalonderwijs mogelijk gemaakt door extra docenten en docenturen. Ook was sprake van extra kosten voor langstudeerders die alsnog hun diploma behaalden, naast de ‘reguliere’ studenten. Het ging dan om kosten van begeleiding, huur van ruimtes en materialen.

Veel studenten ondervonden problemen bij de studievoortgang vanwege beperkingen in de sector, weinig mogelijkheden om afstudeerwerk live te presenteren en bij sommige opleidingen vanwege online onderwijs. Ze kampen met eenzaamheid, onzekerheid, een gebrek aan perspectief, het wegvallen van autonomie en zorgen om de toekomst. Deze studenten wordt extra begeleiding aangeboden wanneer daar behoefte aan is. Decanaatsuren zijn dan ook uitgebreid en studiecoaches ingezet.

Bij het personeel worden de hybride werkvormen goed benut. Digitale applicaties en apparatuur worden hiervoor structureel doorontwikkeld.

De middelen voor de bestrijding van de gevolgen van de pandemie bestonden (naast de compensatie collegegelden en de extra en incidentele lumpsum in 2021) uit de themagebonden middelen die in 2021 en 2022 ter beschikking zijn gekomen en in de jaren 2021 t/m 2024 mogen worden besteed. Deze middelen hebben betrekking op: studiebegeleiding, wegwerken achterstanden, stageproblematiek en lerarentekort. De AHK heeft deze middelen – het ging om circa 1,8 M€ - over de zes academies verdeeld, waarbij we naar gelang de situatie verschil hebben gemaakt tussen de academies. De hogeschoolraad heeft hiermee ingestemd en op academieniveau zijn vervolgens in het najaar van 2021 plannen gemaakt hiertoe. Die plannen zijn nu in uitvoering. Het ministerie heeft bepaald dat de budgetten via de balans lopen, dat betekent dat er geen resultaat in de exploitatie zichtbaar wordt.

Onderstaande tabel laat zien dat het grootste deel van de middelen ingezet is in 2022 en dat nog een fors deel in 2023 besteed zal gaan worden. Eind 2022 was het saldo op de vooruit ontvangen bedragen vanuit NPO 806 K€.

In het navolgende hebben wij een analyse van de financiële positie van de AHK gemaakt. Opgemerkt dient te worden dat de omvang van balansposten in de loop van een jaar kan fluctueren en dat de waarde per balansdatum aanmerkelijk kan afwijken van een willekeurige andere in het verslagjaar gekozen datum. Kengetallen kunnen hierdoor zijn beïnvloed.

Onderstaand volgt een samenvatting van de balans per 31 december 2022 en per 31 december 2021.