Onderwijs 2022
In dit hoofdstuk presenteren de zes academies van de AHK de hoogtepunten uit hun onderwijs in 2022. Op elke academie werd dit studiejaar weer zoveel als mogelijk ‘gewoon’ onderwijs verzorgd nadat covid grote invloed had op onze manier van lesgeven en samenwerken. Studenten wisten elkaar weer te vinden en er ontstonden mooie, interdisciplinaire samenwerkingen onder andere in de werkplaatsen op het Marineterrein.
Open dagen vonden weer fysiek plaats en werden druk bezocht en afstudeerpresentatie werden, al dan niet een paar maanden later, weer door publiek bijgewoond. Gestaag kregen de lessen weer de vorm van vóór de pandemie. Op het gebied van accreditaties was 2022 een rustig jaar: er waren geen visitaties en geen accreditaties.
Hoogtepunten uit het onderwijs
De samenleving kan niet zonder kunst en cultuur. Op die overtuiging is het onderwijs aan de zes academies van de AHK gebaseerd. De artistieke en persoonlijke ontwikkeling van de student staat centraal en de AHK streeft er dan ook naar getalenteerde studenten het beste uit zichzelf te laten halen. Hieronder volgt een beknopte samenvatting van belangrijke momenten in 2022 per academie.
Academie van Bouwkunst
(R)evolution Planet:
De klimaatcrisis heeft grote effecten op de planeet en dus ook op de vakgebieden architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur. Het curriculum van de Academie van Bouwkunst is in transitie en (R)evolution Planet is de titel van het jaarthema van het onderwijs en onderzoek. In 2022 kwam deze missie onder andere tot uiting in vier verschillende onderwijsprojecten:
- Winter School After Shell
De Winter School 2022 werd vormgegeven door ontwerper, docent en activist Selçuk Balamir. De week begon met een spoedcursus over de belangrijkste concepten en principes van Climate Justice. Vervolgens kreeg elk team een locatie van Shell toegewezen en werd gevraagd een scenario te ontwerpen voor de ontmanteling en herbestemming van die locatie. Elke dag spoelden de studenten de tijd tien jaar vooruit en produceerden ze een beeld waarin de opeenvolgende fasen van de transitie werden samengevat. De eindresultaten werden gepresenteerd in de Tolhuistuin – de voormalige Shellkantine – en als publicatie samengevoegd in de toepasselijke vorm van een kalender.
- EMiLA
De EMiLA Summerschool vond plaats in Inverness, Schotland. EMiLA staat voor European Master in Landscape Architecture, een samenwerkingsverband tussen een zestal landschapsarchitectuuropleidingen. Een week lang lieten de studenten hun intenties bepalen door het landschap en verbeeldden zij de toekomst ervan. Geoloog Nikos Kourampas gaf uitleg over de locatie aan de kustlijn en de groep werd in aanraking gebracht met nieuwe registratiemethoden van de aarde, de ondergrond, de zee en de lucht. Zo werd het kustlandschap met vernieuwende druktechnieken vastgelegd.
- Wood
In augustus trapten we de 100% TREE workshop af, georganiseerd door en voor ontwerpers van zeven Europese universiteiten. De groep internationale studenten kreeg de opdracht tot een circulair experiment: het bouwen van een kippenhok uit het hout van zeven bomen – en énkel dat hout. Geen spijkers, schroeven, gaas of ander materiaal kwamen hier aan te pas, enkel traditionele en vernieuwende houtwerktechnieken. Het hout was afkomstig van zeven bomen van vier verschillende soorten uit de stad, dat normaal gesproken in de shredder of verbrandingsoven was beland.
- Graduation Weekend
Tot slot werden in november 2022 de afstudeerprojecten van de masteropleidingen tentoongesteld in Binding Together. In deze 99% circulaire tentoonstelling kregen gebruikte en lokale producten een nieuw leven. Zo werden de panelen geleend uit de loodsen van Museumgoed, doneerde The American Book Center tweedehands boeken om te transformeren in pilaren, en werden de posters gedrukt op de achterkant van oude campagneposters uit de stad. Omdat het Graduation Weekend samenviel met de eerste open dag van het academisch jaar, diende de klimaatmissie van de afstudeerders gelijk als inspiratie voor de volgende generatie ontwerpers.
Academie voor Theater en Dans
Samenwerking Adyen en ATD
Binnen het onderwijs verkent de Academie voor Theater en Dans de manieren waarop kunst kan bijdragen aan de vormgeving van de wereld, vanuit de overtuiging dat kunst mensen en de wereld in beweging kan zetten. De academie profileert zich ook graag buiten de muren van de onderwijsgebouwen. In 2022 startte een bijzondere samenwerking met betaalplatform Adyen in Amsterdam. In een samenwerkingsverband tussen de masteropleiding DAS Creative Producing, de opleiding Docent Dans en de 5 O'Clock Class, wordt speciaal voor het gebouw van Adyen een aantal programma's ontwikkeld om eigenzinnige ontmoetingen met mensen in de stad vorm te geven.
Afscheid van twee gerenommeerde dansopleidingen
In juni studeerde de laatste lichting studenten af van de opleidingen Moderne Theaterdans (MTD) en Urban Contemporary (JMD). Met Festival LAST LINE, een impressie van de opleiding en de betekenis die de opleiding heeft gehad voor het werkveld, de docenten studenten en de alumni en het MTD Legacy Project, een vijfdaags GIVE-A-DANS!-festival met voorstellingen, workshops en interviews namen we afscheid van deze twee gerenommeerde dansopleidingen.
Nieuwe specialisatie: Docent Klassiek Ballet
De Nationale Balletacademie biedt sinds dit jaar binnen de Bachelor Dans een verkorte specialisatie Docent Klassiek Ballet aan. Deze eenjarige opleiding richt zich op zij-instromers die al een diploma AD of BA Dans (klassiek ballet) hebben of beschikken over veel ervaring als balletdanser of docent klassiek ballet. Zij bekwamen zich in het doceren van de klassieke ballettechniek volgens de NBA-syllabus en krijgen een BA-diploma Dans met de aantekening Docent Klassiek Ballet voor het buitenschoolse werkveld.
Eerste editie van ATD Research Month
In mei 2022 vond de eerste editie van de ATD Research Month plaats. ATD-onderzoekers doken in maatschappelijk urgente vraagstukken en presenteerden zich in verschillende projecten en bijdragen. Twee voorbeelden hiervan zijn Afrotranstopia over het belang van een antiracistische en antikoloniale agenda in kunst en onderwijs en IPOP - In Pursuit of Otherwise Possibilities - a Symposium on Queer Performance Pedagogy and Feedback voor studenten en mensen in de praktijk die betrokken zijn bij queer world building.
Intensieve samenwerkingen van 5 O’Clock Class
5 O’Clock Class, de vooropleiding van de hedendaagse dans, heeft als missie om de doorlopende lijn van talentontwikkeling in landelijke jeugddansprogramma’s te waarborgen. In 2022 is de 5 O’Clock Class gestart met een dansvooropleiding voor jongeren in Flevoland in de Kunstlinie in Almere. Ook is er een samenwerking gestart met Chassé Dance Studios in Amsterdam en Dutch Dance Centre in Schagen. Met Jeugd Dansopleiding Fryslân is een Brug van Talent opgezet voor Friesland met de randstad. De samenwerkingen van 5 O’Clock Class bestaan uit gemeenschappelijke voorstellingsmomenten, publiekelijke events, workshops, scouting en het uitwisselen van docenten en professionele expertise.
Nederlandse Mime
In september 2022 werd het boek Nederlandse Mime van Marijn de Lange, postdoctoraal onderzoeker van de ATD, gelanceerd tijdens het Nederlands Theaterfestival. De lancering vormde de start van het door de Academie voor Theater en Dans georganiseerde Mime Futurity Symposium, een onderzoeksweek met gesprekken, voorstellingen, workshops, rond de legacy en de toekomst van de mime in Nederland.
Breitner Academie
Studio Breitner
Studio Breitner is het talentprogramma van de Breitner. In 2022 is het voor het eerst dat de scholen meebetalen aan het programma. De deelname van het mbo is dit jaar goed van de grond gekomen. Ook leverden de scholen een financiële bijdrage per student.
Filmeducatie
Vooruitlopend op de mogelijke komst van film als een vijfde kunstvak in het voortgezet onderwijs, is de academie in september 2022 begonnen met het aanbieden van een post-hbo leergang filmeducatie. Dit doen we in samenwerking met de Nederlandse Filmacademie en met het Netwerk Filmeducatie. De eerste lichting studenten studeert in 2023 af. Deze leergang is door CPION heel goed beoordeeld en daarmee is er een erkende kwaliteitsborging voor de deelnemers gerealiseerd.
ArtechLab
Het Breitnerprogramma ArtechLab heeft in 2022 wederom nascholingen voor het werkveld georganiseerd. Daarnaast werd binnen het curriculum van de Breitner Academie in jaar 1 en 2 het vak ArtechLAB gegeven. Ook werd er een minor aangeboden; Digital Arts (Un)plugged. De activiteiten voor het werkveld zullen in de loop van 2023 worden overgenomen door CASE.
Met CoECI werden de banden in 2022 opnieuw aangehaald en zijn we in gesprek gegaan over een nieuw programma dat door de programmaleider van (nu nog) ArtechLab ontwikkeld gaat worden.
Amsterdam Light Festival
In december 2022 was het kunstwerk To Merge te zien op het Amsterdam Light Festival, een werk van drie studenten van de Breitner Academie. Sinds 2015 biedt het Amsterdam Light Festival een stage en een podium aan jonge talentvolle studenten van de Breitner Academie. Dit jaar was voor de achtste keer een kunstwerk te zien dat voortkomt uit de samenwerking met dit festival. Het doel van de samenwerking is om de studenten in contact te brengen met lichtkunst en hen middels een intensief stageproject de kans te bieden een lichtkunstwerk te presenteren aan een groot publiek.
Herziening van het curriculum
Met de opdracht om zowel te flexibiliseren (programma 10 van de leraar) als te actualiseren, is de curriculumcommissie in 2022 aan de slag gegaan met een herziening van het volledige deeltijdprogramma en van de laatste twee jaar van het voltijdprogramma. Vanaf september 2022 is het nieuwe programma van de deeltijd uitgevoerd en dit wordt in het voorjaar van 2023 geëvalueerd. De grootste verandering is de integratie van de verschillende vakken uit de leerlijnen pedagogisch, didactisch en kunsttheorie. In het voltijdprogramma vindt eenzelfde ontwikkeling plaats. Daar zijn dit jaar twee minoren ontwikkeld, waarvan één in samenwerking met de HvA-opleiding maatschappijleer en één voortvloeiend uit het programma ArtechLab.
Diversiteit en inclusie
Binnen de academie werd het vak Global art gegeven, een vak dat kunst in een mondiaal perspectief plaatst. Ook zijn er in dit jaar keuzevakken aangeboden die over dit thema gaan.
Aminata Cairo en Rosa te Velde van het lectoraat Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit in de Kunsten hebben het hele team in december 2022 een training gegeven tijdens een studieochtend inclusie en diversiteit.
A.I.
Er is veel aandacht voor de inzet van Artificial Intelligence en de invloed hiervan op het (kunst)onderwijs. Een programma als ChatGPT, dat in november 2022 gelanceerd werd, heeft direct consequenties en heeft dan ook onze doorlopende aandacht. Het programma dat in 2023 verder verkend wordt met CoECI (vervolg op ArtechLab) zal hier aandacht aan besteden.
Conservatorium van Amsterdam
Het jaar 2022 stond uiteraard in het teken van de ontwaking uit de coronacrisis en tegelijk de nieuwe zorgen met oorlog op het Europese continent. Na een lange periode kon er weer gemusiceerd worden met elkaar, zonder 1,5 meter afstanden en mèt publiek. Ook is de aansluiting met het werkveld weer opgepakt door studenten en alumni en hebben zij zich weer weten te kwalificeren voor banen, de grote podia en prijzen en speelden studenten weer op de grote festivals.
Programma voor Oekraïense vluchtelingen
Op de internationale community heeft het uitbreken van de oorlog in Oekraïne grote indruk gemaakt. Het raakt de studenten uit de regio persoonlijk. Met het CvA Reach Out programma heeft het CvA gevluchte Oekraïense musici opgevangen door een plek te bieden om verder te studeren en samen muziek te maken. Inmiddels is dit initiatief voor alle vluchtelingen beschikbaar en zijn er enkele tientallen deelnemers aan het programma.
Hybride AEMA-opleiding
In 2019 is de Amsterdam Electronic Music Academy van start gegaan als associate degree-opleiding. Tijdens corona is de eerste lichting afgestudeerd met een ad-diploma. De opleiding heeft een goede manier gevonden om het onderwijs in hybride vorm aan te kunnen bieden. Met deze ervaring is in september 2022 is AEMA ook officieel als AEMA-hybrid van start gegaan. In eerste instantie met een cohort van 5 studenten. Zij kunnen hun opleiding grotendeels op afstand volgen en komen een aantal keer tijdens hun opleiding voor projecten en examens naar Amsterdam. Hiermee wordt het volgen van een hbo-opleiding voor een nieuwe doelgroep mogelijk gemaakt.
Young Pop Academy
2022 is ook het startjaar van een nieuw programma voor jong talent: de Young Pop Academy. YPA biedt leerlingen van rond 12-18 jaar de kans om deel te nemen aan een professionele muziekopleiding tijdens hun periode op de middelbare school. Met deze afdeling bereiken we een andere doelgroep. De Young Pop Academy is gestart met dertig studenten, allemaal afkomstig uit Nederland.
Academy for Musicology and Musicianship Amsterdam
De Academy for Musicology and Musicianship Amsterdam (AMMA) biedt studenten musicologie van de UvA en het conservatorium de mogelijkheid om bij elkaar en met elkaar vakken te volgen om de musicale kennis en academische vaardigheden verder te ontwikkelen. Dit programma is een initiatief van Michiel Schuijer (lector van het CvA) die hiervoor de beurs Comenius Leaderships Fellow toegekend heeft gekregen. In 2022 rondde de eerste lichting af en is een nieuwe lichting van start gegaan. In 2023 zullen de opbrengsten van het programma centraal staan bij een afsluitend symposium.
Studentenpanel en inspiratiedagen
In het schooljaar 2022 – 2023 is een aantal nieuwe activiteiten van start gegaan waarin studenten en docenten kunnen samenwerken aan de ontwikkeling van hun vakgebied en het onderwijs. Voor de studenten is er een studentenpanel geïntroduceerd waarin zij kunnen meepraten over reilen en zeilen van het CvA. Voor docenten bestond de aftrap van het schooljaar uit de Pick-up - inspiratiedagen voor docenten met keynote speeches, paneldiscussies, workshops en training gericht op social impact, diversiteit, onderwijskwaliteit en didactische vaardigheden en studentenwelzijn.
Nederlandse Filmacademie
In 2022 is Allard Koers gestart als Hoofd Bachelor van de Filmacademie. Met de aanstelling van Allard is het gelukt om een zeer goede kandidaat te vinden waarmee de continuïteit binnen de bacheloropleiding goed geborgd is.
Nieuwe digitale leeromgeving
In 2022 is de vernieuwde digitale leeromgeving in gebruik genomen. De Filmacademie heeft in de twee jaren daarvoor intensief gewerkt aan het gebruiksvriendelijker maken hiervan. Deze nieuwe omgeving bevalt dermate goed dat in 2022 ook andere academies besloten hebben met deze omgeving te gaan werken. De AHK heeft een functioneel beheerder aangenomen onder wiens coördinatie de verschillende academies nu gezamenlijk optrekken in de verdere doorontwikkeling van de digitale leeromgeving en de uitwisseling van 'good practices'.
Wat is jouw verhaal?
De lessenreeks ‘Wat is jouw verhaal?’, waarin jongeren tussen de 16 en 20 jaar leren een scenario te schrijven voor een korte film, is in 2022 voor het eerst in blended vorm aangeboden. Via de digitale leeromgeving konden deelnemers online lessen volgen en werden zij begeleid bij het schrijven van hun scenario. De online lessen werden afgewisseld met activiteiten op de Filmacademie.
Nieuwe opleidingen
In september 2022 is de afstudeerrichting Immersive Media van start gegaan. Vier studenten volgen nu dit speciale programma dat door de vakklas Visual Effects & Immersive Media wordt verzorgd. De Nederlandse Filmacademie, de Breitner Academie en het Netwerk Filmeducatie hebben gezamenlijk de nieuwe post-hbo leergang filmeducatie On the Movie ontwikkeld, waarin docenten primair, voortgezet en mbo-onderwijs leren om film te integreren in hun lespraktijk.
CILECT-prijs voor De Pinpas
De eindexamenfilm De Pinpas (lichting 2021) is als eerste geëindigd in de categorie fictie van de CILECT competitie 2022. De CILECT Prijzen worden niet door een jury toegekend, maar geselecteerd door de hele gemeenschap van CILECT filmscholen over de hele wereld. Voor de competitie in 2022 hebben 120 filmscholen films ingezonden en 97 filmscholen gestemd. De Pinpas gaat over ongelijkheid, uitsluiting en het gebrek aan vertrouwen en blijkbaar is een film waarin deze thema's aan bod komen ook bij filmscholen wereldwijd een belangrijk onderwerp.
Trailer De Pinpas
Reinwardt Academie
RWA Bachelor
Doorontwikkeling, professionalisering en iedereen in zicht. Deze termen stonden centraal in 2022. De bachelor cultureel erfgoed stond in het teken van de doorontwikkeling van het nieuwe curriculum.
Helaas begon ook dit jaar met beperkende corona maatregelen waardoor een deel van de tijd en aandacht naar het aanpassen van het onderwijs ging. Dat is goed gelukt. Jaar 2 van de bachelor werd afgesloten met een midterm, de zogenoemde Take Over. Studenten werkten gedurende een aantal weken in groepjes aan een vraagstuk voor opdrachtgevers uit het werkveld. De reacties waren enthousiast.
Iedereen in zicht?
Veel tijd en aandacht ging in 2022 naar studentenwelzijn. Iedereen in zicht gold voor alle studenten en zeker ook voor hogerejaars. Zij zijn voor en na de zomer individueel benaderd. Het afronden van hun studie in een voor hen nog bekend curriculum was het doel. De individuele aandacht maakte dat een flink aantal studenten de stap naar de academie weer maakte en de studie weer oppakte.
Nieuw curriculum
Centraal in het nieuwe curriculum in de bachelor staan geïntegreerd onderwijs, samenwerken en eigenaarschap bij de student. Dat vergt van het docententeam een andere manier van werken. Om hen hierbij te helpen is met inzet van extra middelen een onderwijskundige aangetrokken. Die begeleidde het docententeam on the job, onder andere bij de ontwikkeling van jaar 3.
Een aantal docenten volgde de via de AHK aangeboden didactische scholing. Daarnaast ontwikkelde de onderwijskundige een aantal interne trainingen en coachte docenten in programmatisch toetsen, formatief handelen en de portfoliolijn. In 2022 is bovendien een start gemaakt met een curriculumteam en een toetsteam. Deze beide teams gaan in 2023 aan de slag om de samenhang in de vier studiejaren en de kwaliteit van toetsing te verstevigen.
RWA Master
In 2022 studeerde de tweede lichting van de voltijd master Applied Museum and Heritage Studies af en de eerste lichting van de deeltijdopleiding. De nieuwe instroom in september was bijzonder internationaal, ondanks de extreme huisvestingsproblemen. De master was met haar studenten betrokken bij tal van projecten in en rond het onderwijs. Zo is het driejarig Erasmus+ project Football Makes History van start gegaan, waarin we de potentie van voetbalmusea onderzoeken voor formeel en informeel geschiedenisonderwijs. Hierin werken we samen met onder andere EuroClio, de Erasmus Universiteit, Eintracht Frankfurt Museum en een middelbare school in Polen.
Daarnaast waren studenten en docenten actief in het CoECI project Leegte om te herdenken op Zeeburgereiland, een Shared Campus summerschool in Londen, en het SIA innovatietraineeship project met Artez en de HKU, gericht op het plaatsen van studenten bij het MKB. Het MKB kan met dit project haar voordeel doen met innovatief afstudeeronderzoek, terwijl de student diens blik en kansen op de arbeidsmarkt kan vergroten. Dit heeft geleid tot nieuwe partners en contacten.
Master Kunsteducatie
WHO CARES: een kunsteducatief event over zorg en zorgeloosheid
De eerstejaarsstudenten van de master Kunsteducatie sloten het studiejaar af met WHO CARES – een zelfgeorganiseerd kunsteducatiefevent over zorg en zorgeloosheid. Geïnspireerd door Mierle Laderman Ukeles’ Care, the manifesto for maintenance art (1969) en Jorge Lucero’s Teacher as conceptual artist (2011) opereerden studenten een semester lang bewust in een hybride praktijk: tussen sociaal werk en kunst, tussen docentschap en kunstenaarschap.
After the revolution, who’s going to pick up the garbage on Monday morning?
Er werd een scholierenprijs uitgereikt voor het creatiefste kladblaadje, een basisschool werd een dag overgenomen door de leerlingen en er werden gratis menstruatiepakketjes geplaatst in openbare toiletten. De experimenten, uitgevoerd met kinderen, jongeren en volwassenen, resulteerden in een expositie met een interactief programma.
Centraal uitgangspunt tijdens de module Teacher as conceptual artist was de vraag hoe een educatieve praktijk tevens een kunstpraktijk kan zijn en hoe een kunstpraktijk ook educatief kan zijn. De studenten voerden experimenten uit op het snijvlak vak kunst en educatie in hun eigen praktijk. Zij lieten zich daarbij inspireren door progressieve pedagogieën en door conceptuele en sociaal-geëngageerde kunstpraktijken.
De experimenten die studenten in de praktijk hebben getest, vormden de basis voor een publieke presentatie op een zelfgekozen locatie op het Hembrugterrein in Zaandam. Een belangrijk aspect van de module is dat de groep studenten fungeert als een kunstcollectief dat zelf de regie en verantwoordelijkheid neemt over de publieke presentatie, van locatie en vormgeving tot publiciteit, financiën en projectcoördinatie. Hierbij kregen de studenten advies van een reeks gastkunstenaars.
Tijdens het event op het Hembrugterrein in Zaandam dwaalden ruim honderd professionals uit kunst/educatie rond tussen de choreografieën, performances, videoprojecties, fotoreportages en installaties op het snijvlak van sociaal geëngageerde kunst en educatie. Zij ontvingen een publicatie voor inspiratie om de eigen hybride kunst/educatieve praktijk vorm te geven.
Artist in Residence programma 2022
Een Artist in Residence (AIR) inspireert studenten en docenten door hen met actuele ontwikkelingen en vraagstukken te confronteren. Innovatie en verbinding staan centraal in op maat gemaakte AIR-programma’s, evenals de internationale en interdisciplinaire context. Voor het AIR-programma was 2022 een bijzonder jaar. De focus van ‘treuren om wat tijdelijk niet meer kon’ werd verlegd naar ‘hoe kijken we op een positieve manier naar de ‘post-corona’ toekomst’. Wat behouden we en wat doen we anders in de tijd die komt ná corona? Deze insteek bood de ruimte voor een nieuw AIR-initiatief: School of Unlearning.
School of Unlearning
In 2020 ontstond het idee om een inspirerend programma te organiseren van interdisciplinaire activiteiten voor de hele AHK-gemeenschap, rond een thema dat voor iedereen relevant was: de School of Unlearning. Zes zaterdagen, zes academies, zes thema’s. Tussen januari en mei 2022 dompelden bachelor- en masterstudenten, docenten en stafleden van alle academies en het Servicebureau zich gezamenlijk onder in één of meerdere Unlearning-dagen.
Klimaatcrisis en sociale rechtvaardigheid
Het thematische startpunt was de combinatie klimaatcrisis en sociale rechtvaardigheid. Al snel werd duidelijk dat, om echt goed rekenschap te kunnen geven van beide grote maatschappelijke vragen, je eerst bepaalde ingesleten manieren van denken, doen en zijn moet bevragen en ‘ontleren’. Dat heeft de School of Unlearning in zes zaterdagen aan de hand van zes thema’s gedaan:
- Unlearning Death onderzocht onze visie op de dood;
- Unlearning the Human stelde de westerse neiging om de mens in het centrum te zetten ter discussie;
- Unlearning Language stelde het lichaam en de beweging tegenover de nadruk op taal en schrift;
- Unlearning Rituals doorbrak ons beperkte begrip van rituelen;
- Unlearning Time zette vraagtekens bij tijd als eenduidig, lineair en op voortuitgang gericht;
- Unlearning Space rondde de serie af door te confronteren met gebrek aan aandacht voor de ruimte in, tussen en om ons heen.
Wat alle dagen met elkaar verbond, was oog voor andere manieren van kennen en kennis opdoen. Niet alleen via het hoofd, maar juist via het lichaam en niet zozeer door overdracht, maar vooral door ervaring. In totaal hebben ongeveer 250 deelnemers één of meerdere dagen van de School of Unlearning bezocht.
Naast de zes School of Unlearning-dagen, mochten de academies weer verschillende gasten van over de hele wereld ontvangen.
Academie van Bouwkunst: After Shell
De Academie van Bouwkunst had activist-ontwerper Selçuk Balamir uitgenodigd voor het studiejaar 2021-2022. De Academie was van plan de jaarlijkse Winterschool in januari 2022 te houden, maar vanwege corona is deze verplaatst naar de zomer 2022. Selçuk Belamir vertaalde het thema From the Shell of the Old naar de Summerschool After Shell. Belamir is een postkapitalistische ontwerper en organisator van klimaatrechtvaardigheid. Hij werkt op het snijvlak van creatieve productie, radicale politiek en ecologische transitie en is gespecialiseerd 'maatschappelijke verandering onweerstaanbaar maken.
Academie voor Theater en Dans: Training the Future
Context, Difference and Awareness in Dance Education is een driejarig AIR-programma dat studenten en docenten van de Academie voor Theater en Dans, een panel van internationale gasten en de Amsterdamse dansgemeenschap bijeenbrengt. In 2019 vonden de eerste twee delen plaats, het derde deel stond gepland voor 2020, maar moest door de pandemie geannuleerd worden. Het project werd afgesloten met de Uruguayaanse kunstenaar Tamara Cubas. Zij werkte samen met studenten van Extended Contatemporary Dance (ECD), Urban Contemporary (JMD) en Moderne Theater Dans (MTD) aan haar nieuwste project Offering for a monster.
Conservatorium van Amsterdam: Drake Music Scotland
Pete Sparkes, artistiek leider van Drake Music Scotland en Drake-muzikant Ali Gillies verzorgden een driedaags workshopprogramma waaraan bachelor- en masterstudenten van de afdelingen Opleiding Docent Muziek, Jazz en Klassiek deelnamen. Samen met gastmuzikante Karin van Dijk van My Breath My Music werd er een inclusief ensemble opgericht. De studenten maakten tijdens de workshops kennis met verschillende muziek-didactische strategieën en artistieke concepten die ingezet kunnen worden bij inclusieve ensembles. Ideeën rondom disabilty en inclusiviteit werden grondig onder de loep genomen. De studenten maakten kennis met het 'social versus the medical model of disability’ en werden geprikkeld in hun ideeën rond muziek, muzikantschap en wat een instrument eigenlijk is. Ze leerden wat allemaal komt kijken bij het werken met een inclusief ensemble - van het opzetten ervan, tot aan de uitvoering van een project.
Nederlandse Filmacademie: Pablo Martinez-Zárate
De Mexicaanse documentairemaker, mediakunstenaar en wetenschapper Pablo Martínez-Zárate was in het studiejaar 2022-2023 Artist in Residence aan de Nederlandse Filmacademie en het lectoraat Film. Zijn residency is een uitbreiding van zijn onderzoek als professor aan de Iberoamericana Universiteit van Mexico-Stad (Ibero). Dit onderzoek is gewijd aan kritische pedagogie en experimentele mediapraktijk. Hij verbond dit onderzoek met de interesse van het lectoraat in de pedagogie van artistiek onderzoek en faciliteerde gesprekken, workshops met master- en bachelorstudenten, de productie van een video-essay en de oprichting van een internationale studiegroep die het transformerende potentieel van artistiek onderzoek en onderwijs onder de loep nam.
Reinwardt Academie: Bezitten en Begrijpen
Het Reinwardt AIR-programma zoekt naar antwoorden op de uitdagingen van een snel veranderende wereld, zoals de klimaatcrisis en de ontrafeling van de koloniale/imperiale uitbuiting en de gevolgen voor ons concept van eigendom en erfenissen. Erfgoeddeskundigen hebben een rol in het beantwoorden van vragen over deze onderwerpen. De Reinwardt Academie heeft drie Artists in Residence uitgenodigd: Eline Jongsma en Kel O'Neill - gezamenlijk en professioneel bekend als Jongsma & O'Neill - wetenschapper en natuurhistoricus Marc Argeloo en Cecilia Hendrikx, architectonisch ontwerper en mede-oprichter van het collectief Pink Pony Express. Hun gezamenlijk missie is om de ambiguïteit tussen de verschillende noties van bezitten en begrijpen te verkennen. Zij gaven een reeks masterclasses en gastlessen.
AHK-brede keuzevakken
Het AIR programma heeft in 2022 bijgedragen aan de AHK-brede keuzevakken:
De Breitner Academie: Who the incl**** do you think you are?
Het AHK-brede keuzevak Who the incl**** do you think you are? ontstond in 2020 tijdens de activistische beweging na de moord op George Floyd. De vele demonstraties hadden tot gevolg dat aandacht voor antiracisme door het land resoneerde. Ook binnen de AHK werden racisme, inclusie en kansengelijkheid onderwerp van gesprek. Het AHK-brede keuzevak Who the incl**** do you think you are? bestaat uit een lezingenreeks waar kunstenaars en ontwerpers vanuit verschillende perspectieven het onderwerp inclusie bespraken. Verhalen, onderzoek en thema’s die veelal onderbelicht blijven, ook in het huidige curriculum. De gastsprekers zetten vraagtekens bij culturele diversiteit, genderidentiteit, sociale stempels, vooroordelen en onze relatie met de natuur.
Reinwardt Academie: Het afwezige monument
De Reinwardt Academie organiseerde van eind 2021 tot en met januari 2022 het AHK-brede keuzevak Het afwezige monument. Dit keuzevak bestond uit een reeks van colleges en workshops over de vormgeving van herinnering in de openbare ruimte. Kunstenaars, ontwerpers, erfgoedprofessionals en collectieven gingen met studenten in gesprek over de afwezigheid van een monument voor Surinaamse verzetsstrijders op de Knowledge Mile en begeleidden hen in het maken van een conceptontwerp voor een monument.
Dit interdisciplinaire keuzevak had als doel inzicht te geven in de discussie rondom de maatschappelijke vraag: ‘Wie bepaalt wie er herdacht wordt, waar en hoe?’ Relatief veel Surinamers in Nederland waren actief in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toch wordt in het centrum van Amsterdam op geen enkele manier verwezen naar de rol van deze verzetsstrijders. In dit keuzevak werden studenten van alle disciplines binnen de AHK uitgenodigd om na te denken over deze discussie en een conceptontwerp te maken voor een permanent monument.
Nationale Studenten Enquête
In totaal deden in 2022 ruim 1300 studenten van de AHK mee aan de Nationale Studenten Enquête (NSE), een respons van 41%. Uit de resultaten van dit landelijke onderzoek blijkt opnieuw dat de studenten van de academies van de AHK zeer tevreden zijn met hun opleiding. In vergelijking met het landelijke hbo zijn de studenten van de AHK een stuk meer tevreden dan studenten van andere instellingen, op alle vragen wordt hoger gescoord dan het landelijke gemiddelde. Net als andere jaren zijn de studenten zeer tevreden met de opleiding in het algemeen, de sfeer op de opleiding en zouden de meesten van de studenten opnieuw voor dezelfde opleiding kiezen. Met name met de thema’s ‘docenten’ en ‘betrokkenheid en contact’ is de tevredenheid zeer hoog.
Ondanks de hoge scores in het algemeen zijn er nog voldoende aanknopingspunten om het onderwijs verder te verbeteren. Zo is er een lichte daling zichtbaar in tevredenheid binnen het thema toetsen en beoordelen.
Voor de zomervakantie hebben alle academies en het cvb factsheets en Excelsheets ontvangen met de resultaten op alle vragen, met deze informatie kunnen de academies het onderwijs verder verbeteren. De academies van de AHK gaan aan de slag met de resultaten en zullen ook het komende jaar, in overleg met docenten en studenten, onderzoeken hoe zij het onderwijs van hoog niveau kunnen houden en waar mogelijk nog verder kunnen verbeteren. In de in oktober verschenen Keuzegids voor bacheloropleidingen werden de goede scores op de NSE bevestigd. Maar liefst zeven van de acht bacheloropleidingen van de AHK verdienden het predicaat Topopleiding.
Studentenwelzijn
Het aantal studenten bij de AHK dat een ondersteuningsbehoefte heeft en die kenbaar maakt, is toegenomen. Dit heeft verschillende oorzaken. Studenten ervaren meer studiedruk en prestatiedruk, daarnaast zien we veranderingen in de studentenpopulatie (jonger, vaker met financiële en psychische problemen) en merken we de gevolgen van een complexer wordende wereld (klimaatcrisis, oorlog, social media). Bovendien hebben we nu te maken met instroom van een generatie studenten die als adolescent te maken heeft gehad met lockdowns en onlineonderwijs, wat gevolgen heeft voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling.
Tegelijkertijd zien we dat ondersteuningsbehoeften beter worden gesignaleerd, onder andere door een toegenomen bewustzijn en meer openheid over mentale gezondheid.
De AHK biedt een veilige leeromgeving en een manier van toetsing en beoordeling die ten dienste staat van de optimale ontwikkeling van de student. In 2022 zijn we gestart met een externe voorziening voor specialistische hulp op het gebied van o.a. neurodiversiteit, waar studenten na verwijzing door de studentendecaan, een beroep op kunnen doen. Het onderwijs was altijd al kleinschalig. Daarnaast is flink geïnvesteerd in studentenwelzijn via de kwaliteitsafspraken.
Aandacht voor studentenwelzijn binnen de academies
Hieronder volgt een overzicht van de extra maatregelen die de AHK in 2022 heeft ingezet om tegemoet te komen aan de groeiende zorgvraag van studenten. Een toelichting is te vinden in de financiële verantwoording van de NPO-middelen.
- De Nederlandse Filmacademie bood extra ondersteuning voor studenten waarvan Nederlands niet de eerste taal is en voor studenten met dyslexie en andere belemmeringen. Eén medewerker is opgeleid tot taalcoach. Daarnaast biedt de Filmacademie alle studenten enkele gesprekken met een studentencoach aan;
- Studenten van de Breitner Academie die wegens overbelasting studievertraging opliepen, maakten in overleg met de studieloopbaanbegeleider (SLB) en studentendecaan een voorstel tot een aangepast studietraject. De studentendecaan wees nieuwe studenten op de bijzondere voorzieningen, zoals extra tijd voor examens bij een functiebeperking als autistisme spectrum stoornis, adhd en dyslexie. Voor fysieke en digitale toegankelijkheid was maatwerk en zelfstandigheid het uitgangspunt;
- Op de Academie voor Theater en Dans is in maart 2021 een traject Sociale veiligheid ter bevordering van studentenwelzijn gestart voor artistiek leiders, team bedrijfsvoering en team onderwijs & studentenwelzijn. In studiejaar 2021-2022 is dit voortgezet in maandelijkse bijeenkomsten. Meerdere opleidingen besteedden aandacht aan studentenwelzijn in de lessen, bijvoorbeeld met lessen in weerbaarheid, zelfzorg, mentale vaardigheden en groepsdynamiek. De spreekuren voor fysiotherapie werden uitgebreid en er werden tegen een gereduceerd tarief mindfulness-cursussen aangeboden;
- Het Conservatorium van Amsterdam zette in 2022 voor studentenwelzijn in op preventie door studenten te begeleiden bij de studie en het leven in Amsterdam. Voor dat doel is het Studenteninformatiepunt (STIP) opgezet. Ook hebben alle studenten een aantal keer per jaar contact met een studiecoach gehad. Er is een goed netwerk om studenten met vraagstukken door te kunnen sturen. De meeste studiecoach en -adviseurs hebben de 113-gatekeerperstraining gevolgd en hebben handvatten gekregen om te handelen als er risico is op suïcide.
De AHK wil inclusief, toegankelijk onderwijs bieden voor iedereen met talent, dus ook aan studenten met een ondersteuningsvraag. Die ondersteuningsvraag kan samenhangen met een functiebeperking of chronische ziekte, maar bijvoorbeeld ook met mantelzorg of andere bijzondere omstandigheden. Er werden stappen gezet om de toegankelijkheid van het onderwijs te verbeteren en deze ook breder te benaderen, in samenhang met inclusiviteit, diversiteit en studentenwelzijn in de breedte. Zowel de ondersteuning van studenten als de beleidsontwikkeling vindt primair in de academies plaats. AHK-breed is er een aanvullend ondersteuningsaanbod en wordt kennisvergroting en -deling tussen academies gefaciliteerd onder andere via de Wellbeing Week, die onder meer als doel heeft het handelingsvermogen van medewerkers te vergroten.
Ondersteuningsmogelijkheden
Studenten kunnen binnen hun eigen academie aankloppen voor extra ondersteuning. Die ondersteuning is toegesneden op de specifieke omstandigheden en behoeften van de student. Elke academie/opleiding heeft een eigen, goed zichtbare studentendecaan. De studentendecaan informeert en begeleidt studenten bij zowel praktische als persoonlijke zaken die te maken hebben met de studieomstandigheden en het student-zijn. Indien nodig verwijst de studentendecaan een student door naar (gespecialiseerde) ondersteuning binnen of buiten de AHK. Enkele academies hebben een studentenpsycholoog.
Sinds 2022 kunnen studentendecanen voor gespecialiseerde ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van neurodiversiteit, doorverwijzen naar externe specialisten via de voorziening specialistische hulp. De voorziening kan ook worden gebruikt voor collegiale consultatie van deze specialisten door docenten of medewerkers met een rol in de ondersteuningsketen.
Ook zijn er een aantal voorzieningen waar alle studenten aan de AHK gebruik van kunnen maken:
- Studenten die moeite hebben met lezen, schrijven of concentreren kunnen gebruik maken van lees- en schrijfondersteuningssoftware TextAid;
- Voor ondersteuning bij ongewenste omgangsvormen kunnen studenten en medewerkers terecht bij de vertrouwenspersonen;
- Bij situaties met huiselijk geweld kunnen studenten en medewerkers terecht bij aandachtsfunctionarissen;
- Met persoonlijke vraagstukken kunnen studenten terecht bij de AHK-studentencoach.
Beleid toegankelijk onderwijs
Een aantal gezamenlijke (deel)projecten in het kader van de Kwaliteitsafspraken is gericht op het verbeteren van de toegankelijkheid van het onderwijs aan de AHK. In het kader van het gezamenlijke project Studentenwelzijn is door het Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO) in 2021 een onderzoek uitgevoerd. Op basis daarvan is, in samenspraak met de academies een plan van aanpak opgesteld. De uitvoering van dit plan is in 2022 gestart met onder andere een scan van de fysieke toegankelijkheid van alle gebouwen van de AHK.
Er zijn er stappen gezet op het gebied van het bewust worden en het vergroten van de digitale toegankelijkheid, zoals het meer delen en binnenhalen van expertise over digitale toegankelijkheid en het versterken van de samenwerking tussen verschillende teams op dit thema. Het gezamenlijke project Taalvaardigheid, waarbinnen taallessen Nederlands en Engels voor studenten en medewerkers worden aangeboden, is ook gericht op het vergroten van de toegankelijkheid van het onderwijs en versterkt de mogelijkheden van studenten in het werkveld en de samenleving.
AHK studentencoach
De AHK studentencoach begeleidt studenten die tegen problemen aanlopen in hun studie of in de combinatie van studeren, werk en privé in een aantal 1-op-1 coachgesprekken. Deze voorziening is een aanvulling op de ondersteuning die studenten binnen hun eigen academie/opleiding kunnen krijgen (bijv. door studieloopbaanbegeleiders). Meer informatie hierover is terug te vinden in het hoofdstuk Kwaliteitsafspraken.
Een externe trainer gaf zowel in het studiejaar 2021-2022 als in 2022-2023 een cursus Omgaan met stress in uitdagende situaties tijdens je studie, waarin studenten handvatten kregen aangereikt om beter om te gaan met stress en faalangst. De cursus bestond uit tien bijeenkomsten van twee uur in de periode november tot en met april. In het studiejaar 2021-2022 waren er negen deelnemers, in het studiejaar 2022-2023 is de cursus voor het eerst in het Engels van start gegaan.
Wellbeing Week
In november 2022 vond de tweede editie van de Wellbeing Week plaats, een week vol workshops en andere activiteiten om kennis en bewustzijn over studentenwelzijn en inclusie te vergroten. Daarnaast waren er ook activiteiten als dans en yoga, gericht op een directe bijdrage aan het welbevinden van studenten en medewerkers. Honderdzes unieke deelnemers namen deel aan twintig activiteiten, waarvan de meeste toegankelijk waren voor zowel medewerkers als studenten. Tenminste vierenveertig mensen hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om twee workshops terug te kijken.
Tijdens deze week werden twintig activiteiten aangeboden, waarvan er vier online plaatsvonden en één hybride kon worden bijgewoond. De Wellbeing Week had drie doelen:
- bijdragen aan welzijn/welbevinden van studenten en medewerkers;
- het vergroten van bewustzijn en kennis over welzijn en inclusie;
- het faciliteren van ontmoeting en uitwisseling tussen de academies.
De Wellbeing week is een goed instrument om AHK-breed kennis te delen en het handelingsvermogen te vergroten op het gebied van studentenwelzijn.
Een greep uit het programma:
Studenten konden deelnemen aan een preview van de jaarlijkse cursus omgaan met stress- en faalangst en kennismaken met de AHK studentencoach door een 1-op-1 sessie te boeken. Verder werd er een workshop mindfulness aangeboden voor medewerkers en studenten en een workshop over hoe je ongewenste patronen kunt doorbreken.
Voor leidinggevenden was een bijeenkomst over het aannemen en begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking. Medewerkers konden deelnemen aan een workshop over problematisch drugsgebruik onder studenten en aan een workshop over ondersteuning van studenten met ADHD. Er was een voor iedereen toegankelijke bijeenkomst over sociale veiligheid met de vertrouwenspersonen. Ook voor iedereen toegankelijk waren workshops over o.a. digitale balans, beter slapen en meer rekening houden met je brein tijdens werk en ontspanning.